Seydi Ali Reis Kimdir?

Kaptan-ı Deryalık da yapmış olan Osmanlı denizcisi. Osmanlı Devleti´nin Büyük Okyanus rüyasını gerçekleştirmek için görevlendirilen denizci. Türk amirali, coğrafya ve matematik bilgini.

Seydi Ali Reis adıyla tanınan Türk denizcisi. Asıl adı Ali ibn Hüseyin el-Katibi´dir. Galata´da doğdu. İstanbul´un fethinden sonra Sinop´a yerleşen denizci bir ailenin oğluydu. Dedesi ve babası tersane kethüdasıydı. 1522 yılında Rodos seferine katılan Seydi Ali Reis, Barbaros Hayreddin Paşa´nın emrinde bir çok deniz seferine çıktı ve Batı Akdeniz bölgesini çok iyi öğrendi.

Preveze Savaşı´ndan sonra adı daha çok duyulmaya başladı. Trablusgarp´ın fethi ile biten harekatta Kaptan-ı Derya Sinan Paşa ve Turgut Reis emrinde çalıştı. Basra´da, bir Osmanlı donanmasını Süveyş´e getirmek için, 1553 yılında Hint Kaptanı tayin edildi. Seydi Ali Reis 34 parçalık Portekiz donanması ile Güney Arabistan sahillerinde karşılaştı. Fırtınaya ve şiddetli düşman taarruzuna rağmen Demen kalesi önüne gelebildi. Burada karaya oturan üç gemiden sonra, elinde kalan altı gemiyle birlikte Güceret´in başkenti Ahmedabat´a gitti. Süveyş´i geçemeyeceğini anlayan Seydi Ali Reis gemileri ve mühimmatı satarak parasını İstanbul´a gönderdi ve üç yıl Osmanlı ülkesi dışında yaşadı.

1557 yılında İstanbul´a döndüğünde, mahvolmuş bir donanmanın sorumlusu olmakla beraber, başına gelen olağanüstü olaylar yüzünden suçlu görülmedi. Önce müteferrika yapıldı. Ardından Diyarbakır tımar defterdarı tayin edildi. Bir süre Şehzade Selim´in hizmetinde çalıştı. Galata Hassa gemi reislerinden biri oldu. 1562 yılında İstanbul´da öldü.

Denizciliği yanı sıra Seydi Ali Reis edebiyatla da ilgilenmiş ve Katibi takma adıyla şiirler yazmıştır. Daha çok coğrafya ve astronomi bilimleriyle uğraşmış ve bu alanda eserler kaleme almış olan bu Türk denizcisinin Mir´at el-Memalik adlı eseri bir seyahatnamedir ve seyahati esnasında gitmiş olduğu şehirlere ilişkin bilgiler içermektedir. Kısaca Muhit adıyla tanınan Kitab el-Muhit fi İlm el-Eflak ve´l-Abhur (Gökler ve Denizler İlminin Okyanusu) adlı eseri ise daha çok deniz astronomisine ilişkindir. Bu eserinde Seydi Ali Reis, yön bulma, zaman hesaplama ve pusula kullanma, denizciler için önemli olan bazı yıldızların doğuş ve batış zamanlarını belirleme ve rüzgarlar gibi denizcilikle ilgili önemli konuları ele almış ve incelemiştir. Bunların dışında da önemli eserleri mevcuttur.